- پیام بلوچ - بلوچ و بلوچستان -payam baloch -

  سيستان و بلوچستان، استاني است كه رخوت و سستي ناشي از بيكاري سال‌هاست خانه‌اش را در آنجا بنا كرده و دستي هم براي ويراني اين خانه سياه هنوز بلند نشده است. معضل بيكاري كه آرام آرام و براثرغفلت مسئولان در اين استان ريشه دوانده است حالا اهرمي شده كه به ياري ناهنجاري گسترده قاچاق مي‌شتابد و آن را تسريع مي‌كند. اگر كنار جاده سروان به سمت مرز بايستيد، وجود گالن‌هاي بي‌شمار اولين محركي است

كه حواس‌ها را به خود جلب مي‌كند. گالن‌هايي كه با انواع سوخت‌ها مانند بنزين و گازوئيل پرشده‌اند و براي مصرف مردم كشورهاي همسايه همچون پاكستان آماده خروج از كشور هستند. وجود صف‌هاي طويل درمقابل پمپ‌هاي بنزين استان سيستان و بلوچستان و خريد سوخت آزاد نشان‌دهنده واقعيتي تلخ به نام قاچاق سوخت در كشور بخصوص در استان سيستان و بلوچستان است. مردمي كه در فصل زمستان اولين دغدغه‌ شان تامين سوخت مورد نياز براي فراهم كردن خانه‌اي پر از گرماست، خودشان سوخت مورد نياز خود را به كشورهاي همسايه مي‌فروشند. آسيب‌شناسي قاچاق سوخت به راحتي ارتباط متناقض دغدغه مردمي كه زمستان در جست وجوي سوخت وسايل گرمايشي هستند و در روزهاي ديگر سوخت خود را به خانه همسايگان مي‌فرستند به‌خوبي توجيه مي‌كند.

بيكاري و قاچاق دو روي يك سكه‌اند

استاني كه رخوت و سستي ناشي از بيكاري سال‌هاست خانه‌اش را در آنجا بنا كرده و دستي هم براي ويراني اين خانه سياه هنوز بلند نشده است؛ معضل بيكاري كه آرام آرام و براثرغفلت مسئولان در اين استان ريشه دوانده است حالا اهرمي شده كه به ياري ناهنجاري گسترده قاچاق مي‌شتابد و آن را تسريع مي‌كند. بيكاري و قاچاق پديده‌هاي تازه و نوظهوري در استان پهناور سيستان و بلوچستان نيستند. قاچاق كه درواقع فرزند بيكاري ۲۷ درصدي استان سيستان وبلوچستان است حالا آنقدر گسترده شده كه از يك توپ پارچه تا محصولات مهم‌تر مانند حامل‌هاي انرژي را در بر مي‌گيرد. پديده‌اي كه ضررهاي فراواني مانند تصادفات گسترده جاده‌اي و تردد بيش از اندازه اتوبوس‌ها در محور زاهدان به زابل و بالعكس را آنقدر زياد كرده كه پليس راه اين محور از چند سال پيش به آن اشاره كرده بود و تصادفات و تخلفات جاده‌اي قاچاقچيان سوخت را از بزرگ‌ترين مشكلات اين محور مواصلاتي اعلام كرد. قاچاقچياني كه براي فرار از دست پليس خطر مرگ را براي خود وديگران رقم مي‌زنند كه نمونه آن در آماري كه ‌فرمانده پلیس راه سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۹۰ اعلام كرد،خودش را نشان مي‌دهد. پليس راه اين استان گفته بود: «فقط طی یک هفته سوانح رانندگی ناشی از قاچاق سوخت در این استان حدود ۲۰ نفر را به کام مرگ فرو برد یا دچار نقص عضو کرد.»

چاره انديشي‌ها براي بن بست كردن قاچاق سوخت به كجا رسيده است ؟

گستردگي قاچاق سوخت كه حالا به مرز بحران نزديك شده، مسئولان را به واكنش‌هاي جدي‌تري وادار كرده است. به تازگي رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز از ساماندهی توزیع حواله سوخت متناسب با نیازهای واقعی بخش اقتصادی در حوزه کشاورزی، صنعت و معدن و وزارت نیرو خبر داده وگفته است:«قراراست طرحی در این زمینه با همکاری نهادهای مخصوص تهیه و با همکاری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی اجرا و از توزیع مازاد بر نیاز و قاچاق این سوخت جلوگیری شود. در برخی استان‌ها مانند استان سیستان و بلوچستان روزانه سه میلیون لیتر سوخت قاچاق می‌شد که در چارچوب اجرای طرح معیشت مرزنشینان موضوع فروش سوخت در مناطق مرزی با همکاری مردم ساماندهی شده است و روند قانونی دارد.»

فداحسین مالکی رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ارسال حواله‌هاي سوختي مازاد كه گيرندگان آنها به آن نياز واقعي نداشته‌اند را ازعوامل مهم گسترش قاچاق سوخت دانسته است. اجرای طرح فروش سوخت مرزی در بازارچه میلک و عرضه سوخت به مرزنشينان بازارچه مرزي كوهك سراوان در سيستان و بلوچستان نمونه ديگري از فعاليت‌هايي است كه براي كند كردن روند قاچاق سوخت در اين مناطق انجام شده است. اگرچه كنترل حامل‌هاي انرژي بر حسب نياز منطقه موضوعي كم اهميت نيست اما زماني كه با دقت و از بالا به قطعاتي كه پازل پديده قاچاق سوخت را دراستان سيستان وبلوچستان تشكيل مي‌دهد، نگاه مي‌كنيم، عوامل پررنگ و ريشه‌داري همچون توسعه نيافتگي اقتصادي و فرهنگي و فقر گسترده مادي خود را نمايان مي‌كند.

علي اصغر محمدي، عضو شوراي شهر استان سيستان و بلوچستان مشكل قاچاق سوخت در اين منطقه پهناور را گسترده‌تر از آن چه كه منعكس مي‌شود مي‌داند. وي درپاسخ پرسش خبرنگار اقتصاد ایران آنلاین مبني بر علل گسترش قاچاق و تاثير راهكارهاي اجرا شده مي‌گويد«استان‌هاي مرزي داراي مشكلات فراوان و گسترده‌اي هستند. شعار هميشگي دولتمردان كه مرز فرصت است و تهديد به حساب نمي‌آيد در استان ما بر عكس شده است. بخواهيم يا نخواهيم مرز با كشورهاي همسايه به دليل سوء مديريت تبديل به تهديدي جدي شده است. كشور ايران داراي ۳۷۰ كيلومتر مرز با پاكستان است اين موضوع اجتناب ناپذير، ريشه بسياري ازمشكلات استان سيستان وبلوچستان شده است. اگر مرز ما به صورتي مناسب مديريت شود و راه‌هاي تجارت آزاد و سالم وجود داشته باشد،استان ما مي‌توانست كل نيازهاي اساسي مثل برنج وگوشت را تامين كند حال آنكه امروز ما فقط نگران قاچاق هستيم و استان سيستان وبلوچستان عملا نمي‌تواند در توسعه كشور نقش مهمي بيافريند.»

سود قاچاق سوخت به مردم سيستان وبلوچستان نمي‌رسد

مشكل كمبود سوخت مورد نياز در استاني كه به قاچاق سوخت شهرت دارد، اندكي عجيب و متناقض به نظر مي‌رسد. محمدي در پاسخ به اين پرسش كه آيا مردم سيستان و بلوچستان از سود قاچاق سوخت بهره مي‌برند،مي‌گويد: «مردم سيستان وبلوچستان به علت فقر دچار آسيب‌هاي فراواني شده‌اند. برخلاف تصور همگان كه فكر مي‌كنند سود ناشي از قاچاق سوخت به جيب مردم سيستان و بلوچستان مي‌رسد قاچاقچيان گسترده كه داراي باندهاي بزرگ هستند از اين قاچاق سوخت سهم گسترده مي‌برند. مشكل مردم سيستان با بازارچه‌هاي فروش سوخت به طور كامل حل نمي‌شود، بلكه ايجاد راهكارهاي قطعي و گسترده براي حل كردن بحران بيكاري است كه اين موضوع را به شكل جدي و براي هميشه بهبود مي‌بخشد.هرچند مسدود كردن مرز تا حدي راه قاچاق سوخت را بسته است اما هنوز قاچاق سوخت به شكل گسترده ادامه دارد.» مشكلات قاچاق سوخت آسيب‌هاي جدي و گسترده خود را نصيب مردم سيستان وبلوچستان كرده است. محمدي، عضو سابق شوراي شهر سيستان وبلوچستان به انعكاس اين موضوع اشاره كرده ومي افزايد:«متاسفانه مردم سيستان با مشكل جدي سوخت مواجه هستند گاهي ما براي تهيه بنزين مورد نياز وسيله نقليه شخصي خود مجبور مي‌شديم به خاش يا زاهدان سفر كنيم. موضوعي كه نه راهكاري براي آن انديشيده مي‌شود و نه كسي براي رفع آن قدم به ميدان مي‌گذارد.»

مسئولان بيكاري را جدي نمي‌گيرند

سكوت و خاموشي شهرهاي استان سيستان و بلوچستان خبر از مشكل بزرگ جدي بيكاري در استان مي‌دهد. محمدي درباره مشكل بيكاري مي‌افزايد: «به‌رغم جلسه‌هاي بسيار ومنعكس كردن مشكل بيكاري در استان،مسئولان به اين موضوع به شكل جدي نگاه نمي‌كنند. كارخانه ماكاراني سراوان هنوز تعطيل است و كارگران آن چند سال است كه حقوق نگرفته‌اند آيا با اين وضعيت مي‌توان انتظار داشت قاچاق سوخت در اين استان ريشه كن شود ؟ بسياري از جوانان با استعداد اين استان اگر در دام قاچاق گرفتار نيايند راه مهاجرت درپيش مي‌گيرند.در هفته گذشته ما چند فقره قتل و آدم ربايي داشتيم كه محصول بيكاري گسترده وجدي دراين استان است»

بررسي قاچاق سوخت در استان سيستان وبلوچستان به تنهايي اصلا راهگشا نيست. قاچاق سوخت زماني از اين استان رخت بر مي‌بندد كه بيكاري و فقر گسترده در اين استان ريشه كن شود. مردمي كه قاچاق سوخت را براي تامين معيشت خود بر مي‌گزينند، راضي به آزار همشهريان خود كه در سرماي زمستان براي تامين سوخت با مشكل مواجهند،نيستند. آنها فقط خانه‌اي گرم و شغلي آبرومند و نشاط اجتماعي مي‌خواهند كه هرچه آن را فرياد مي‌ز‌نند، كسي براي ياري دستي دراز نمي‌كند. مگر نه اينكه هر موجود زنده‌اي براي بقاي خود با همه وجود مي‌جنگد ؟ بنابراين گناه مردم اين استان فقط به گردن آنها نيست بلكه به گردن كساني است كه اين حق را از مردم سيستان و بلوچستان دريغ كرده‌اند.

اقتصاد ایران آنلاین - زهرا نوروزي