- پیام بلوچ - بلوچ و بلوچستان -payam baloch -

  بندر و ساحل چابهار از قدیم الایام، از دوره هخامنشیان مركز ترانزیت و مبادلات كشورهای شمال و جنوب بوده و اهمیت این كریدور اقتصادی در مقطعی از تاریخ انگلیسی ها و پرتغالی ها را وادار به حضور در این چهار راه استراتژیك كرده بود و این اهمیت روز به روز بیشتر شده است. كارشناسان اقتصادی و سیاسی، چابهار را یكی از 14 نقطه استراتژیك و راهبردی جهان می دانند كه با توجه به تغییر شرایط حاكم بر مبادلات كالا و انرژی و به

ویژه مساله انتقال گاز باعث شده است اهمیت این منطقه در جغرافیای جهان چندین برابر افزایش یابد.

سالانه 14 هزار كشتی بزرگ از آبراهه بین المللی مقابل چابهار تردد می كنند كه فرصت مناسبی را برای ایران فراهم كرده تا با آماده شدن زیر ساخت ها در آمد قابل توجهی از محل سوخت رسانی به این كشتی ها نصیب كشور ما كند چراكه هم اینك بر اساس برخی برآوردها بندر فجیره در امارات از محل سوخت رسانی به كشتی های عبوری سالانه پنج میلیارد دلار درآمد كسب می كند.

علاوه بر این، تامین سایر نیازهای كشتی های عبوری از قبیل آب، غذا، لوازم یدكی كشتی ها و غیره درآمد بسیار زیادی را نصیب چابهار و منطقه می كند.

چابهار به لحاظ شرایط جغرافیایی و ژئوپلتیكی و قرار گرفتن در مبدا ورودی دریای عمان و اقیانوس هند و ویژگی خاص آن به عنوان یكی از محورهای استراتژیك و ترانزیتی كشور، ضمن دارا بودن اهمیت و نقش حیاتی در توسعه و رونق اقتصادی شرق كشور، از جمله راهكارهای اساسی و عملی ترانزیت كالا به مقصد 24 كشور دنیا از جمله پاكستان ، افغانستان و كشورهای آسیای میانه است.

سرزمین بلوچستان از گذشته های بسیار دور بر سر راه‌ تجارت جهان مانند راه ابریشم و تجارت اروپا و كشورهای مدیترانه با هندوستان قرار داشته و دارای جاذبه‌های بازرگانی و گردشگری فراوانی بوده است.

محل كنونی شهر زاهدان مركز اتراق و بارانداز كاروان‌های شتر منطقة بلوچستان در مسیر رفت و برگشت به سیستان و نقاط دیگر محسوب می‌شده است. مراكز شهری كنونی نیز در قدیم محل دادوستد بوده و محموله‌های تجاری از آنجا توسط پیله‌وران و تجار به نقاط دیگر كشور حمل و به فروش می‌رسیده است.

استان سیستان و بلوچستان با گستره 187 هزار و 502 كیلومترمربع در جنوب شرقی ایران از نظر جمعیتی از كم تراكم‌ترین استان‌های كشور است.

سیستان و بلوچستان به عنوان پهناورترین استان كشور با پاكستان 900 كیلومتر و افغانستان 300 كیلومتر مرز مشترك دارد؛ در قسمت جنوب با دریای عمان افزون بر 300 كیلومتر مرز آبی دارد و از شمال و شمال غرب با استان خراسان جنوبی به طول 190 كیلومتر و در از غرب با استان كرمان به طول 580 كیلومتر و استان هرمزگان به طول 165 كیلومتر همجوار است.

مرزهای طولانی آبی و خشكی استان با كشورهای افغانستان، پاكستان و كشورهای حوزه خلیج‌فارس و دریای عمان، موقعیت ویژه‌ای را به آن بخشیده است.

استان سیستان و بلوچستان با توجه به موقعیت جغرافیایی، از یك طرف تحت تأثیر جریان‌های جوی متعدد مانند: جریان بادی شبه قاره هند و به‌تبع آن باران‌های موسمی اقیانوس هند است و از طرف دیگر تحت تأثیر فشار زیاد عرض‌های متوسط قرار دارد كه گرمای شدید مهم‌ترین پدیده‌ مشهود اقلیمی آن است.

* چابهار، جلوه‌گاه طلوع خورشید بر دریا

بندر چابهار در جنوب استان سیستان و بلوچستان دارای بهترین كرانة اقیانوسی و معتدل‌ترین آب و هوا در سواحل جنوب كشور ایران است كه با شیب حدود نیم‌درصد به خلیج چابهار و دریای عمان منتهی می‌شود.

موقعیت جغرافیایی چابهار تحت تأثیر جریان‌های جوی گوناگونی مانند بادهای موسمی شبه‌قارة هند، جبهه‌های استوایی و مركز كم‌فشار و جبهه‌های غربی با منشأ مدیترانه‌ای است.

با توجه به محسوس‌نبودن فصول پاییز و زمستان و باقی‌ماندن سبزی درختان در این منطقه، فصول چهارگانه به فصل بهار شبیه و منطقه به چهاربهار معروف گردیده و رفته رفته به چابهار تغییر نام پیدا كرده است. این بندر از لحاظ عرض جغرافیایی هم عرض بندر میامی در شبه‌جزیرة فلوریدا امریكا و دارای شرایط آب و هوایی كاملاً مشابه آن است.

متوسط دما چابهار 23 درجه و میانگین آن بین 34 و 5/10 درجه متغیر است.

این شهر در زمان‌های قدیم «بندر تیس» نام داشته و یكی از مراكز مهم تجاری كرانه‌های دریای عمان به شمار می‌آمده است. آثار باقی‌مانده بندر تیس، درحال‌حاضر در 9 كیلومتری چابهار امروزی بر جای است.

بندر چابهار به علت قرارداشتن در خارج از تنگة هرمز و در دهانة اقیانوس هند و به لحاظ موقعیت خاص اقتصادی، اجتماعی، صنعتی، ارتباطی و سیاسی، از بنادر بسیار مهم كشور به‌شمار می‌آید. این بندر نزدیك‌ترین فاصله را با آب‌های آزاد جهان از طریق اقیانوس هند دارد.

وجود آب‌های عمیق و بریدگی‌های طبیعی خلیج چابهار فضایی مناسب را برای اسكله‌سازی با ژرفای زیاد و مختصات لنگرگاهی مطلوب برای پهلوگیری كشتی‌های بزرگ اقیانوس‌پیما فراهم آورده به‌طوری كه یكی از 10 بندر مهم جهان كه قابلیت تبدیل‌شدن به بندری بزرگ را دارند به شمار می‌رود؛ از این رو چابهار را می‌توان دروازه ترانزیت شرق ایران دانست.

این ویژگی در دیگر سواحل جنوبی ایران حتی در كشورهای حاشیه خلیج‌‌فارس دیده نمی‌شود. این بندر در مسیر آبراه‌های بین‌المللی میان كشورهای عضو اكو و آ. سه. آن و دیگر كشورهای جهان مانند پُلی برای ترانزیت و صادرات كالا و انرژی منطقه از موقعیت منحصربه‌فردی برخوردار است. به‌طوری‌كه قادر است نقش بسیار مؤثری در جهت تأمین نیازهای بازرگانی و مبادلات دریایی كشور ایفا كند.

وجود بیش از ٣٤ تریلیون مترمكعب گاز در كشور و نگاه جهانیان به امروز و فردای این انرژی با ارزش، ایران را به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز برای حضور در بازارهای جهانی در موقعیتی مناسب قرار داده است.

براساس سند چشم انداز توسعه، ایران می بایست به سهم قابل توجه ١٠ درصدی تجارت گاز در دنیا دست یابد و دستیابی به این هدف مهم و راهبردی، نیازمند شاخصه های مهمی است كه ایجاد زیرساخت های لازم و شناسایی بازارهای هدف، مهم ترین آنهاست.

اجرایی شدن قرارداد صادرات گاز ایران به پاكستان كه با آغاز عملیات احداث خط لوله انتقال در كشور پاكستان از فردا با حضور مسوولان رده بالای دو كشور ایران و پاكستان كلید خواهد خورد، می تواند در آینده نه چندان دور به كریدوری برای انتقال انرژی از خاورمیانه به شرق دور تبدیل شود.

در بخش نخست (ایجاد زیرساخت ها) هم اكنون بیش از ٣٤ هزار كیلومتر شبكه انتقال فشار قوی در قالب خطوط مهم سراسری در كشور احداث و خطوط دیگری همچون نهم، دهم و یازدهم نیز در همین قالب تعریف شده است كه به اقتضا و در صورت نیاز به خطوط موجود اضافه خواهد شد؛ بنابراین رسیدن به ٧٠ هزار كیلومتر خط انتقال گاز فشار قوی پیش بینی شده در سند چشم انداز، دور از انتظار نخواهد بود.

در بخش دوم نیز با توجه به ضرورت دستیابی به هدف پیش بینی شده در سند چشم انداز توسعه كشور برای رسیدن به سهم ١٠ درصدی تجارت گاز دنیا گام های مهمی برداشته شده كه عقد قرارداد با كشورهای مختلفی همچون پاكستان از آن جمله است.

تركیه تنها كشوری است كه ایران هم اینك به آن گاز طبیعی صادر و از طریق آذربایجان به جمهوری نخجوان نیز سوآپ گاز می كند كه با عملیاتی شدن صادرات گاز به پاكستان در سال ٢٠١٤ میلادی (١٣٩٢ خورشیدی) پاكستان نیز دومین كشوری خواهد بود كه گازطبیعی ایران را دریافت خواهد كرد.

بیست و یكم اسفند امسال روزی به یاد ماندنی در تاریخ همكاری دو ملت ایران و پاكستان خواهد بود چراكه عملی شدن این قرار داد ضمن اینكه برای طرفین از نظر اقتصادی بهره های فراوان خواهد داشت، باعث می شود همكاری های درازمدت طرفین برای ایجاد بستر مناسب در خصوص این خط انتقال ، امنیت و توسعه پایدار در دو سوی مرز دو كشور را نیز بدنبال داشته باشد.

با توجه به توافق نهایی ایران و پاكستان برای آغاز عملیات ساخت و اجرای خط لوله مشترك گاز بین دو كشور و توافق انجام شده، دوشنبه ٢١ اسفند ماه ، مراسم كلنگ زنی خط لوله گاز ایران- پاكستان برگزار شود.

گفته می شود؛ در این آیین ، علاوه بر مقامات و مسوولان دو كشور، مقام ها و سران سایر كشورهای همسایه نیز حضور می یابند.

گزارش از : علی اصغر افتاده